Kiedy przychodzi złość, czuję, jakby twarda gulka ugrzęzła mi w gardle.
Czasami to uczucie jest bardziej subtelne i objawia się lekkimi prądami, które przepływają przez moje ciało. Bywa i tak, że reaguję jak niecierpliwy wulkan – muszę wybuchnąć, bo nie wytrzymam!
A jak to jest u Ciebie?
Tak właściwie…
„Czym w ogóle jest złość? Po co nam ona? Lubię definicję nazywającą ją emocją alarmową, czyli taką, która mówi nam o czymś ważnym i mobilizuje do działania. Złość daje znać, że nasz wewnętrzny świat jest w niebezpieczeństwie. Pojawia się również wtedy, gdy mamy poczucie, że ktoś lub coś narusza nasze granice (psychologiczne lub fizyczne), a także gdy uważamy, że ktoś powinien spełnić jakieś nasze potrzeby. I w tym kontekście jesteśmy po prostu na nią skazani – nie mamy bowiem możliwości sprawowania takiej kontroli nad światem zewnętrznym, aby inni robili zawsze to, na czym nam zależy, w taki sposób, w jaki chcemy, a nasze wartości i przyzwyczajenia były zawsze respektowane”.
Ewa Tyralik-Kulpa, Uwaga! Złość, 2020, str.24
Jak panować nad złością?
Panowanie nad złością wymaga przede wszystkim rozpoznania jej pierwszych sygnałów w naszym ciele, a następnie zrobienia świadomej przerwy przed reakcją – może to być kilka głębokich oddechów lub krótkie odejście od sytuacji. Kluczowe jest także nazwanie tego, co czujemy i dlaczego, co pozwala złapać dystans do emocji, a z czasem odkryć, jakie konkretne potrzeby kryją się za naszą złością. Pamiętajmy też, by po uspokojeniu konstruktywnie wyrazić to, co nas zdenerwowało, skupiając się na własnych odczuciach, a nie obwinianiu innych.
Warto zauważyć, że złość nie jest emocją „złą” – przeciwnie, jest cennym sygnałem informującym nas o naszych granicach, potrzebach i wartościach, które zostały naruszone. Ta emocja może stać się prawdziwą supermocą, gdy nauczymy się jej słuchać i przekuwać jej energię w konstruktywne działanie.
Złość jako supermoc – scenariusz
Poniżej przygotowałam dla Ciebie gotowy scenariusz na zajęcia, które można wykorzystać zarówno z uczniami, jak i studentami.
Moja złość jako supermoc
Cel: pokazanie, że złość może być pozytywną emocją, która ułatwia wyrażanie potrzeb, bronienie granic i motywuje do działania.
Zacznij od krótkiej relacji Alicji, która dzieli się swoimi doświadczeniami związanymi z emocjami.
Ostatnio zastanawiałam się nad swoimi supermocami i postanowiłam je spisać. Czym są supermoce? To wszystko, co nas wyróżnia i w czym jesteśmy dobrzy. Zadanie to zaproponowała mi szkolna pedagog, pani Monika. Powiedziała, że dzięki temu będę mogła dostrzec, jak wiele potrafię. Muszę przyznać, że całkiem mi się to spodobało.
Na mojej liście supermocy znalazły się: rysowanie, dobieranie ubrań tak, by zawsze idealnie do siebie pasowały, pisanie najlepszych wypracowań w klasie oraz umiejętność jazdy na nartach.
Kiedy pokazałam tę listę szkolnej pedagog, zapytała, czy nie mogłabym dodać do niej również… złości. Byłam zaskoczona, bo przecież złość wydaje się być czymś zupełnie przeciwnym do supermocy.
Jednak pani Monika wyjaśniła, że jest inaczej. Według niej każda emocja, w tym złość, jest naszą supermocą, bo za każdym razem, kiedy się pojawia, uczy nas czegoś ważnego o nas samych.
Nie jestem do końca przekonana, czy to prawda. A ty jak myślisz – czy złość naprawdę może być supermocą?
Ćwiczenie: „Złość jako tarcza superbohatera”
Wskazówki dla nauczyciela
Zacznijcie od krótkiej rozmowy. Poproś ucznia, aby podzielił się swoją opinią na temat tego, czy złość można zaliczyć do supermocy. Pytania pomocnicze:
Czy kiedykolwiek dzięki złości udało ci się coś zmienić lub pokazać, co jest dla ciebie ważne? Czy złość ci w czymś pomogła?
Ćwiczenie
Daj uczniowi kartkę oraz coś do pisania.
Poproś, aby narysował swoją „tarczę złości” – symbol tego, jak złość może mu pomagać.
Powiedz: „Twoja tarcza powinna pokazywać, jak używasz swojej złości, żeby zrobić coś dobrego, np. bronić siebie lub powiedzieć, że coś jest niesprawiedliwe”.
Na tarczy uczeń może narysować lub napisać:
• Czego chce chronić (np. swoich granic, prawa, przyjaciół).
• W jakich sytuacjach złość mu pomaga (np. kiedy ktoś robi coś nie w porządku).
• Jaką moc ma jego tarcza (np. odwaga, siła, mówienie prawdy).
Odegrajcie kilka prostych sytuacji, w których złość może być supermocą.
Przykład 1: Ktoś w klasie zabiera twoją rzecz bez pytania. Jak użyjesz swojej „tarczy złości”, by spokojnie, ale stanowczo powiedzieć, że to nie w porządku?
Przykład 2: Ktoś nie szanuje twoich granic i nie przestaje cię zaczepiać. Jak możesz zareagować?
Podsumowanie
Zapytaj:
• Co najbardziej podobało ci się w twojej tarczy?
• Czy było trudno używać swojej złości w pozytywny sposób?
Zakończ pozytywnym przekazem:
Twoja złość to sygnał, że coś jest ważne. Jeśli ją dobrze wykorzystasz, może być twoją supermocą!
Potrzebujesz więcej inspiracji?
Zbiór scenariuszy „Mój sposób na złość” to 18 ćwiczeń przeznaczonych dla uczniów powyżej 12 roku życia. Można je wykorzystać zarówno na zajęciach indywidualnych, jak i w małych grupach.
Ćwiczenia pomagają uczniom zrozumieć emocje i lepiej sobie z nimi radzić, szczególnie ze złością. Ćwiczenia łączą elementy refleksji osobistej, w ramach której uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami, oraz praktyczne zadania. Materiały zawierają liczne wskazówki, które uczą młodzież rozpoznawania złości, dostrzegania jej sygnałów w ciele oraz konstruktywnego radzenia sobie z tą emocją.
Scenariusze są proste w realizacji i zawierają szczegółowe instrukcje dla nauczyciela, dzięki czemu łatwo można je dostosować do potrzeb grupy lub konkretnego ucznia. To doskonałe narzędzie wspierające rozwój emocjonalny uczniów oraz budowanie ich samoświadomości w przyjaznej i kreatywnej formie. Przewodniczką po świecie emocji jest Alicja – sympatyczna bohaterka, która towarzyszy uczniom w odkrywaniu i zrozumieniu ich uczuć.
